Systemisch wat?! De kracht van je eigen plek

Blog van Jeannine Lenssinck | Gezinspraktijk BloomUp

De meeste ouders geven aan meer rust en balans te willen in de thuissituatie. Om dit te ervaren is het zinvol om naar je situatie te kijken en hier zelf betekenis aan te geven, ongeacht wat een ander daarvan vindt. Kijk er met redelijkheid naar en laat “het systeem” voor je werken.

Wat is systemisch werken nu eigenlijk?
Systemisch werken is een manier om inzicht te krijgen in jouw eigen plek in een systeem. Het kan elk systeem dan ook zijn. Het gaat over je verhouding met de anderen binnen dat systeem. Systemisch werken gaat ervan uit dat iedereen wordt beïnvloed door de systemen waarvan hij of zij deelt uitmaakt. Je eigen familie waar je vandaan komt is zo’n systeem. Maar, ook je eigen gezin, de organisatie waarbinnen je werkt, het team op het werk of juist van je sport. Familie, relaties, je sociale omgeving, het zijn allemaal systemen waarin jij deel van uitmaakt. Wat er in zo’n systeem allemaal gebeurt en de plaats die jij erin inneemt bepalen, vaak onbewust wat je doet, hoe je het doet en waarom je dit zo doet.

De 4 basisprincipes binnen systemisch werk
In elk systeem zitten wetmatigheden of systemische principes, die je voor je kunt laten werken. Ze helpen je om een in een positieve spiraal te komen, waardoor je verbetering kunt ervaren in de relatie met jezelf en die je hebt met anderen.

Binnen systemisch werken kennen we 4 basisprincipes of anders gezegd wetmatigheden:

1. Ordening: het innemen van de juiste plek in het systeem
2. Balans in geven en nemen: denk hierbij aan hiërarchie, de ordening en verbondenheid zowel horizontaal als verticaal
3. Erbij horen: ieder heeft evenveel recht op een plek in het systeem
4. Erkennen wat er is: het aanvaarden zoals het is, zonder iets te willen veranderen

Als door welke omstandigheden dan ook een basisprincipe binnen het systeem verstoord raakt, ontstaan er dynamieken. Vanuit deze dynamieken wordt een nieuw evenwicht binnen het systeem nagestreefd waardoor de huidige situatie ontstaat en blijft bestaan. In ons dagelijks leven worden wij in dat systeem geconfronteerd met bijvoorbeeld onrust, niet weten wat je wil, gebrek aan ondernemerschap, extreem verantwoordelijkheidsgevoel. Dat geldt voor jouw als ouder, maar ook voor je kind(eren). Als je kijkt naar je gezin en jij staat als ouder niet op de juiste plek binnen het systeem dan heeft dat gevolgen voor alle leden van het gezin. Doordat jij misschien lange tijd druk bent met je werk en daarbij stress ervaart, sta je systemisch niet op de plek van ouder of heb je niet de juiste kijkrichting. Anders gezegd, je kijkt systemisch niet naar je kinderen maar naar je werk, een ander systeem. Jouw plek kan dan worden ingenomen. Een kind voelt zich loyaal aan de ouders en het systeem wil in evenwicht komen. Onbewust neemt je kind/ één van je kinderen jouw rol in sommige situaties over. Dit geeft onrust. Het kind neemt verantwoording voor iets wat niet van hem/haar is en dat vindt de omgeving geen fijne verandering. Het loyale kind ervaart allerlei emoties: boos, verdrietig, onbegrepen. En jij als ouder ervaart nog meer onrust en stress naast de drukte die je al op je werk had. Kortom, onbewust kom je in een nieuwe dynamiek die niet gezond is voor het gezin.

Het systeem voor je laten werken
Systemisch werken kan leiden tot inzicht, acceptatie en is een sleutel tot vele oplossingen. Systemisch werk gaat uit van bepaalde “opstellingen”. Een opstelling is een ruimtelijke weergave van een bepaald systeem. Denk weer aan je familie, je gezin, team binnen de organisatie waarin je werkt, etc. Het doel van een opstelling is om symptomen en onbewuste dynamieken te ervaren en inzichtelijk te krijgen. Een opstelling kun je doen met ankerplaten, echte mensen (representanten) of met poppetjes (tafelopstelling). Door te zien en te voelen wie waar staat in het systeem krijg je inzicht en kun je erkennen wat er is. Om op de juiste plek te (gaan) staan krijg je een onzichtbare voeding. Je voelt je krachtiger waardoor je balans krijgt in het geven en nemen binnen het systeem. Door op een andere plek te staan wisselt ook de ander van plek binnen het systeem en kan er een evenwichtige dynamiek ontstaan.

De kracht van je eigen plek
Als je leert om op de juiste plek te staan vind je rust en laat je het jezelf goed gaan. Je laat los van wat de ander is en je ziet onder ogen wat van jou is. Hiermee stel je grenzen, blijf je in verbinding en neem je verantwoordelijkheid. Je leert ja te zeggen tegen al het goede en het minder goede wat er is, waarbij je je eigen gevoelens beter gaat ervaren. Je zult merken dat je toegang krijgt tot een positieve spiraal waardoor de relatie met jezelf en je omgeving verbetert.

Bronnen:
Stein, E. van (2016). De Fontein. Het Noorderlicht
Academie voor Psychodynamica
Afbeelding: De eerste verdieping opleidingen – systemisch werk